YENİ CORONA VİRÜS (COVID 19)
Dr. Halim DORUK
İlk tespit edildiğinde “2019-nCoV hastalığı” olarak tanımlanan hastalık ismi “COVID-19” olarak güncellenmiştir.
Coronavirus’lar (CoV), soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS-CoV) ve Ağır Akut Solunum Sendromu (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS-CoV) gibi daha ciddi hastalıklara kadar çeşitli hastalıklara neden olan büyük bir virüs ailesidir.
Coronavirus’lar zoonotik olup, hayvanlardan bulaşarak insanlarda hastalık yapabilir. Detaylı araştırmalar sonucunda, SARS-CoV'un misk kedilerinden, MERS-CoV'un ise tek hörgüçlü develerden insanlara bulaştığı ortaya çıkmıştır.
Henüz insanlara bulaşmamış olan ancak hayvanlarda saptanan birçok coronavirüs mevcuttur.
31 Aralık 2019'da DSÖ Çin Ülke Ofisi, Çin'in Hubei eyaletinin Vuhan şehrinde etiyolojisi bilinmeyen pnömoni vakalarını bildirmiştir.
7 Ocak 2020’de etken daha önce insanlarda tespit edilmemiş yeni bir coronavirus (2019-nCoV) olarak tanımlanmıştır. Daha sonra 2019-nCoV hastalığının adı COVID-19 olarak kabul edilmiştir.
•Coronaviruslar, Coronaviridae ailesi içinde yer alırlar. Başlıca dört türde sınıflandırılırlar:
Alfa, Beta, Gama ve Delta Coronaviruslar.
•İnsan, yarasa, domuz, kedi, köpek, kemirgen ve kanatlılarda bulunabilmektedirler. (evcil ve yabani hayvanlarda)
İnsanlarda Coronavirus’un neden olduğu hastalık spektrumu basit soğuk algınlığından ağır akut solunum sendromuna (Severe Acute Respiratory Syndrome, SARS) kadar değişkenlik gösterebilmektedir.
İnsan ve hayvanlarda çeşitli derecelerde respiratuar, enterik, hepatik, nefrotik ve nörolojik tutulumlarla seyreden klinik tablolara neden olabilmektedir.
COVID-19'un belirtileri nelerdir?
•COVID-19'un en yaygın semptomları ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür.
•Bazı hastalarda ağrı ve sızı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı veya ishal olabilir.
•Bu semptomlar genellikle hafiftir ve yavaş yavaş başlar.
•Bazı insanlar enfekte olur, ancak herhangi bir semptom görülmez ve kendilerini kötü hissetmezler.
•Çoğu insan (yaklaşık% 80) özel tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşir.
•COVID-19 virüsünü alan her 6 kişiden yaklaşık 1'i ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir.
•Yaşlı insanlar ve yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi altta yatan tıbbi sorunları olanların ciddi hastalık geliştirme olasılığı daha yüksektir.
• Hastalığa yakalanan insanların yaklaşık % 2'si ölmüştür.
•Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk çeken insanlar mutlaka tıbbi yardım almalıdır.
•COVID-19 nasıl yayılır?
•COVID-19 virüsü kişiden kişiye, hasta bir kişi tarafından öksürme, hapşırma veya solunum esnasında havaya atılan küçük damlacıklar yoluyla bulaşır.
•Hasta kişinin yakınında bulunan diğer kişiler havadaki damlacıkları soluyarak enfekte olabildikleri gibi, damlacıkların etraftaki nesnelere ve yüzeylere düşmesi ve insanların buralara temas etmiş kirli elleriyle gözlerine, burunlarına veya ağızlarına dokunmasıyla da COVID-19’a yakalanmaları mümkündür.
•Bu yüzden hasta olan bir kişiyle arada 1 metreden daha fazla mesafe bulundurmak ve elleri sık sık yıkamak çok önemlidir. DSÖ, COVID-19'un yayılma yolları konusunda devam eden araştırmaları değerlendirmekte ve güncellenmiş bulguları paylaşmaktadır.
•COVID-19'a neden olan virüs hava yoluyla bulaşabilir mi?
•Bugüne kadar yapılan çalışmalar, COVID-19'a neden olan virüsün esas olarak havaya atılan solunum damlacıkları ile temas yoluyla bulaştığını göstermektedir.
•Bu nedenle korunmak için hasta ya da şüpheli kişilerle arada en az 1 metre mesafe olmasına dikkat edilmelidir.
•Hiçbir semptomu olmayan bir kişiden COVID-19 bulaşabilir mi?
•Hastalığın ana bulaş yolu öksüren ve hapşıran biri tarafından atılan solunum damlacıklarıdır.
•Hiçbir semptomu olmayan bir kişiden COVID-19'a yakalanma riski çok düşüktür.
•Ancak, COVID-19 olan birçok insan özellikle hastalığın erken döneminde sadece hafif semptomlar yaşamaktadır.
•Bu nedenle, örneğin hafif bir öksürüğü olan ve hasta hissetmeyen bir kişiden COVID-19'un diğer kişilere bulaşması mümkündür.
•Hastalığı olan birinin dışkısından COVID-19 bulaşır mı?
•Enfekte bir kişinin dışkısından COVID-19'a yakalanma riski düşük olarak görülmektedir.
•İlk araştırmalar bazı durumlarda virüsün dışkıda mevcut olabileceğini öne sürsede, bu yoldan yayılma salgının ana özelliği değildir.
•Ancak düşük te olsa böyle bir risk bulunduğundan, lavaboyu kullandıktan sonra ve yemekten önce ellerin düzenli olarak su ve sabunla temizlenmesi çok önemlidir.
•COVID-19 kişiden kişiye bulaşabilir mi?
•Evet,
•COVID-19 solunum hastalığına neden olur ve genellikle enfekte bir hastayla yakın temastan sonra, örneğin; bir ev, işyeri veya sağlık merkezinde insandan insana bulaşabildiği görülmüştür.
•COVID-19’la ilgili olarak endişeye kapılmalı mıyım?
COVID-19'un yayıldığı bir bölgede değilseniz veya bu alanların birine seyahat etmediyseniz veya kendisini iyi hissetmeyen ve hasta olan biriyle yakın temasta değilseniz, bu hastalığa yakalanma şansınız şu an için düşüktür.
•Ancak, dozunda bir stres ve endişe, makul önlemler alabilmeniz için riskleri doğru bir şekilde belirlemenize yardımcı olacaktır.
•Sağlıkçılar ve ulusal halk sağlığı otoriteleri COVID-19’un bölgenizde olup olmadığı konusunda doğru bilgi kaynaklarıdır. Yaşadığınız durumdan haberdar olmak ve kendinizi korumak için uygun önlemleri almak konusunda bilinçlenmek önemlidir.
•COVID-19’la ilgili olarak endişeye kapılmalı mıyım?
•COVID-19 salgınının olduğu bir bölgede iseniz, enfeksiyon riskini ciddiye almanız gerekir.
•Ulusal ve yerel sağlık yetkilileri tarafından verilen tavsiyelere uymalısınız.
•Çoğu insan için COVID-19 sadece hafif bir hastalığa neden olsa da, bazı insanlar için hastalık daha ciddi ve hatta nadiren ölümcül olabilmektedir.
Yaşlı insanlar ve önceden mevcut sağlık sorunları (yüksek tansiyon, kalp problemleri veya diyabet gibi) olanlar daha savunmasız görünmektedir.
•Evcil hayvanımdan COVID-19 bulaşabilir mi?
•Hayır,
•şu anda, kediler ve köpekler gibi evcil hayvanların enfekte olduğuna veya COVID-19’u bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur.
•Ancak evcil hayvan bir şekilde virüs kapmış ise bulaştırma potansiyeli olabilir.
•Kendimi korumak ve hastalığın yayılmasını önlemek için ne yapabilirim?
•DSÖ websitesinde ve
https://www.seyahatsagligi.gov.tr
adresinde bulunan, salgınla ilgili güncel bilgileri takip edin.
•Herkes için korunma önlemleri:
•COVID-19 önceleri, Çin ve ilişkili ülkelerdeki insanları etkilemekte iken artık tüm dünyayı etkilemektedir.
•Enfekte olan çoğu insan hafif belirtiler yaşar ve iyileşir, ancak bazıları için hastalık daha şiddetli olabilmektedir.
•Aşağıdaki tavsiyeleri uygulayarak hem kendi sağlığınızı hem de başkalarını koruyabilirsiniz:
•Kendimi korumak ve hastalığın yayılmasını önlemek için ne yapabilirim?
•Ellerinizi düzenli olarak ve alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanarak temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın.
•Sabun ve su ile en az 20 saniye boyunca yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanarak temizlemek, ellerinizde olabilecek virüsleri öldürür.
•Kendinizle öksüren veya hapşıran herkes arasında en az 1 metre mesafe bırakın.
•Birisi öksürdüğünde veya hapşırdığında, burnundan veya ağzından virüs içerebilecek küçük tükürük damlacıkları etrafa yayılır. Çok yakınsanız ve öksüren kişi, COVID-19 virüsü ya da herhangi başka bir virüsü taşıyorsa, damlacıkları soluyarak hastalanabilirsiniz.
•Gözünüze, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
•Eller birçok yüzeye dokunur ve virüsle kontamine olur.
•Kirlenmiş ellerinizle virüsü gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza bulaştırabilirsiniz. Buralardan virüs vücudunuza girebilir ve sizi hasta edebilir.
•Sizin ve çevrenizdeki insanların iyi bir solunum hijyeni uyguladığından emin olun.
•Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizin iç kısmı veya mendil ile kapatın.
•Ardından kullanılmış mendili hemen kapaklı bir çöp kutusuna atın. Damlacıklar virüsü yayar.
•İyi bir solunum hijyeni uygulayarak çevrenizdeki kişileri soğuk algınlığı, grip ve COVID-19 gibi virüslerden koruyabilirsiniz.
•Kendinizi iyi hissetmiyorsanız evde kalın. Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk çekiyorsanız, tıbbi yardım alın ve sağlık kuruluşunu veya doktorunuzu önceden arayın ve talimatlara uyun.
•Ulusal ve yerel yetkililer bölgenizdeki durum hakkında en güncel bilgilere sahiptir.
•Önceden aramak, sağlık uzmanınızın sizi hızlı bir şekilde doğru sağlık kuruluşuna yönlendirmesini sağlayacaktır.
•Bu ayrıca, sizi koruyacak ve virüslerin ve diğer enfeksiyonların yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
•COVID-19 hakkındaki son gelişmelerden haberdar olun.
•Kendinizi ve başkalarını COVID-19'dan nasıl koruyacağınız konusunda sağlık uzmanınız, ulusal ve yerel halk sağlığı otoritesi tarafından verilen tavsiyelere uyun.
•Ulusal ve yerel yetkililer, COVID-19'un bölgenize yayılıp yayılmadığına dair en güncel bilgilere sahiptir. Bu yetkililer bölgenizdeki insanların kendilerini korumak için ne yapmaları gerektiği konusunda tavsiyelerde bulunmak üzere en iyi şekilde konumlandırılmıştır.
•COVID-19'un yayıldığı alanlarda (son 14 gün) olan veya yakın zamanda bu alanları ziyaret etmiş kişiler için korunma önlemleri:
•Yukarıda belirtilen "Herkes için korunma önlemleri"ni uygulayın.
•İyileşmeye başlarsanız, baş ağrısı ve hafif burun akıntısı gibi hafif semptomlarınız olsa bile, tamamen iyileşene kadar evde kalın.
•Başkalarıyla temastan ve tıbbi tesisleri ziyaret etmekten kaçınmak, bu tesislerin daha etkili çalışmasına ve sizi ve diğerlerini olası COVID-19 ve diğer virüslerden korumaya yardımcı olacaktır.
•COVID-19'un yayıldığı alanlarda (son 14 gün) olan veya yakın zamanda bu alanları ziyaret etmiş kişiler için korunma önlemleri:
•Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk çekiyorsanız, derhal tıbbi yardım alın, çünkü bu solunum yolu enfeksiyonu veya diğer ciddi durumlardan kaynaklanabilir. Sağlık kuruluşunu veya hekimi önceden arayın ve en son temaslılarınız veya birlikte seyahat ettikleriniz hakkında bilgilendirin ve irtibat kurulmasını sağlayın.
•Önceden aramak, sağlık uzmanınızın sizi hızlı bir şekilde doğru sağlık kuruluşuna yönlendirmesini sağlayacaktır. Bu ayrıca COVID-19 ve diğer virüslerin olası yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
•COVID-19'un yayıldığı alanlarda (son 14 gün) olan veya yakın zamanda bu alanları ziyaret etmiş kişiler için korunma önlemleri:
•Genel bir önlem olarak, seyahatiniz esnasında canlı hayvan pazarlarını, et ve sebze-meyve pazarlarını veya hayvansal ürün pazarlarını ziyaret ederken genel hijyen önlemlerini uygulayın.
•Hayvanlar ve hayvansal ürünlerle temas ettikten sonra sabun ve içme suyu ile düzenli olarak ellerinizi yıkayın; ellerinizle, göz, burun veya ağzınıza dokunmayın.
•Hasta hayvanlarla veya bozulmuş hayvan ürünleriyle, pazarda bulunan diğer hayvanlarla (örneğin, sokak kedileri ve köpekleri, kemirgenler, kuşlar, yarasalar) temastan kesinlikle kaçının.
•Yerlerdeki potansiyel olarak kontamine olmuş hayvan atıkları, sıvılar, dükkanlar ve pazar tesislerine temas etmeyin.
•COVID-19'un yayıldığı alanlarda (son 14 gün) olan veya yakın zamanda bu alanları ziyaret etmiş kişiler için korunma önlemleri:
•Çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketiminden kaçının.
•
•Güvenli gıda uygulamalarına göre, pişmemiş gıdalarla çapraz kontaminasyonu önlemek için, çiğ et, süt veya hayvan organlarıyla temasta dikkatli davranın.
•Kendimi korumak için maske takmalı mıyım?
•Öksürük gibi solunum semptomları olmayan kişilerin tıbbi maske takmasına gerek yoktur.
•DSÖ, COVID-19 semptomları olan kişilerin ve öksürük, ateş gibi semptomları olan bireylere bakan kişilerin maske kullanmalarını önermektedir.
•Maske kullanımı sağlık çalışanları ve birisinin (evde veya sağlık kuruluşunda) bakımıyla uğraşan kişiler için çok önemlidir.
•DSÖ, tıbbi maskelerin rasyonel kullanımı konusunda tavsiyede bulunmakta ve böylece değerli kaynakların gereksiz yere israfını ve maskelerin potansiyel olarak yanlış kullanımını önlemektedir.
•Maskeyi sadece solunum yolu semptomlarınız varsa (öksürme veya hapşırma), hafif semptomlarla COVID-19 enfeksiyonundan şüpheleniyorsanız veya COVID-19 enfeksiyonundan şüphelenilen birinin bakımıyla uğraşıyorsanız kullanın.
•Şüpheli bir COVID-19 enfeksiyonu vakası, vakaların bildirildiği bölgelerdeki seyahatlerle veya bu bölgelerde seyahat eden ve hastalanan biriyle yakın temasla bağlantılıdır.
•Kendinizi ve diğerlerini COVID-19'a karşı korumanın en etkili yolları,
•ellerinizi sık sık temizlemek,
•öksürdüğünüzde dirseğinizin iç kısmı veya mendil ile ağız ve burnunuzu kapatmak ve
•öksüren veya hapşıran insanlardan en az 1 metre uzakta durmaktır.
•Bir maske nasıl takılır, kullanılır, çıkarılır ve atılır ?
•Maske sadece sağlık çalışanları, bakım görevlileri ve ateş ve öksürük gibi solunum semptomları olan kişiler tarafından kullanılmalıdır.
•Maskeye dokunmadan önce, ellerinizi alkol bazlı bir el dezenfektanı veya sabun ve su ile temizleyin.
•Maskeyi alın ve yırtık veya delik olup olmadığını inceleyin.
•Hangi tarafın üst taraf olduğunu (metal şeridin olduğu yerde) belirleyin.
•Maskenin doğru tarafının dışarıya baktığından emin olun (renkli taraf).
•Maskeyi yüzünüze yerleştirin. Maskenin metal şeridini veya sert kenarını, burnunuza göre şekillendirin.
•Bir maske nasıl takılır, kullanılır, çıkarılır ve atılır ?
•Maskenin alt kısmını, ağzınızı ve çenenizi kaplayacak şekilde, aşağı doğru çekin.
•Kullandıktan sonra maskeyi çıkarın; maskenin potansiyel olarak kontamine olmuş yüzeylerine dokunmamak için maskeyi yüzünüzden ve kıyafetlerinizden uzak tutarak kulaklara takılan lastik kısımlardan çıkarın.
•Kullanımdan hemen sonra maskeyi kapalı bir kutuya atın.
•Maskeye dokunduktan veya maskeyi çıkardıktan sonra el hijyeni uygulamasını gerçekleştirin
- Alkol bazlı el dezenfektanı kullanın veya gözle görülür şekilde kirlenmişse ellerinizi su ve sabunla yıkayın.
•Çin vs. gibi hasta yoğunluğunun fazla olduğu ülkelere yolculuk yapmak zorunda olan kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
•Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler COVID-19 için de geçerlidir ve bütün seyahatlerde uygulanmalıdır.
Bunlar;
•El hijyenine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
•Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlere dokunulmamalıdır.
•Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalıdır).
•Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
•Çin gibi hasta yoğunluğunun fazla olduğu ülkelere yolculuk yapmak zorunda olan kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması, solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi, kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir.
•Çin gibi hasta yoğunluğunun fazla olduğu ülkelere yolculuk yapmak zorunda olan kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünlerini yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş ve halen sıcak yiyecekler tercih edilmelidir.
Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesildiği alanlar gibi yüksek riskli yerlerden uzak durulmalıdır.
Seyahat sonrası herhangi bir solunum yolu hastalığı belirtisi olması durumunda doktorunuzla bağlantıya geçin ve seyahat öykünüz hakkında bilgi verin.
•Diğer ülkelere yolculuk yapacak kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
•Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs (COVID-19) için de geçerlidir ve bütün seyahatlerde dikkat edilmelidir.
•Bunlar yukarıda anlatılan bilgilerle hemen hemen aynıdır.
•El hijyenine dikkat edilmelidir.
•Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el dezenfektanı kullanılmalıdır. Antiseptik içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
•Diğer ülkelere yolculuk yapacak kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
•Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
•Hasta insanlarla temastan kaçınılmalıdır (mümkün ise en az 1 metre uzakta bulunulmalıdır).
•Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık yıkanmalıdır.
•Diğer ülkelere yolculuk yapacak kişiler hastalıktan korunmak için neler yapmalıdır?
•Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağızın tek kullanımlık kağıt mendil ile kapatılması,
•Kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek iç kısmının kullanılması,
•Solunum hijyen önerilerine dikkat edilmesi,
•Mümkünse kalabalık yerlere girilmemesi, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve yüzün kapatılması, mümkünse tıbbi maske kullanılması önerilmektedir.
•Çiğ tüketilen yiyecekler yerine iyi pişmiş ve sıcak yiyecekler tercih edilmelidir.
•Bu virüs kimlere bulaşabilir?
•COVID-19 virüsünün dolaştığı bir bölgede yaşayan veya seyahat eden insanlar enfeksiyon riski altında olabilir.
•Şu anda COVID-19, enfekte kişilerin büyük çoğunluğunun bildirildiği Çin ve pek çok ülkede dolaşımdadır. Diğer ülkelerden enfekte olanlar, Çin'den yakın zamanda seyahat eden veya virüs bulaşmış olduğunu bilmeden bir hastanın bakımıyla ilgilenmiş aile üyeleri, iş arkadaşları veya tıp uzmanları gibi bu gezginlerle yakın yaşayan veya çalışan kişilerden oluşmaktadır.
•COVID-19 ile hasta olan kişilere bakan sağlık çalışanları daha yüksek risk altındadır ve uygun enfeksiyon önleme ve kontrol prosedürleriyle kendilerini korumalıdırlar.
•Çin'de virüsün dolaşımda olduğu alanların dışında yaşayan insanlar virüs ile yüksek enfeksiyon riski altında değildir.
•DSÖ, virüsün nerede dolaşımda olduğunu ve insanların kendilerini enfeksiyondan nasıl koruyacağını daha iyi anlamak için bu salgının epidemiyolojisini sürekli olarak izlemektedir. Daha fazla bilgi için DSÖ'nün güncel durum raporlarına bakınız.
•Kimlerde hastalığın şiddetli seyretme riski vardır?
•COVID-19'un insanları nasıl etkilediği hakkında daha fazla şey öğrenmemiz gerekse de, şimdiye kadar,
•yaşlı insanlar, diyabet ve kalp hastalığı vs. gibi önceden mevcut hastalıkları olan kişilerde hastalığın şiddetli seyretme riski daha fazla gibi görünmektedir.
•Bu virüs nasıl yayılır?
•Yeni koronavirüs, esas olarak enfekte olmuş bir kişiyle temasla, örneğin bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında ağzından ve burnundan havaya atılan damlacıklar vasıtasıyla yayılan bir solunum virüsüdür.
•Herkesin iyi bir solunum hijyeni uygulaması önemlidir.
•Örneğin, dirseğinizi bükerek dirsek iç kısmına hapşırın veya öksürün veya bir mendil kullanın ve hemen kapalı bir çöp kutusuna atın.
•İnsanların ellerini alkol bazlı dezenfektanla temizlemesi veya sabun ve su ile düzenli olarak yıkaması da çok önemlidir.
•Virüs yüzeylerde ne kadar süre canlı kalır?
•COVID-19'a neden olan virüsün yüzeylerde ne kadar süre hayatta kaldığı kesin değildir, ancak diğer koronavirüsler gibi davrandığı düşünülmektedir.
•Çalışmalar, koronavirüslerin (COVID-19 virüsü hakkında ön bilgiler dahil) yüzeylerde birkaç saat veya birkaç güne kadar canlı kalmaya devam edebileceğini göstermektedir.
•Bu süre, farklı koşullar altında değişebilir (örn. Yüzey tipi, ortam sıcaklığı veya nemi).
•Virüs yüzeylerde ne kadar süre canlı kalır?
•Bir yüzeyin enfekte olduğunu düşünüyorsanız, virüsü öldürmek ve kendinizi ve diğerlerini korumak için basit bir dezenfektanla temizleyin.
•Ellerinizi alkol bazlı bir el dezenfektanıyla temizleyin veya sabun ve su ile yıkayın.
•Kirli ellerle gözlerinize, ağzınıza veya burnunuza dokunmaktan kaçının.
•COVID-19 enfeksiyonunun neden olduğu hastalıkla, grip veya soğuk algınlığı arasındaki fark nedir?
•COVID-19 enfeksiyonu, grip veya soğuk algınlığı olan kişilerde genellikle ateş, öksürük ve burun akıntısı gibi solunum semptomları gelişir.
•Birçok semptom benzer olsa da farklı virüslerden kaynaklanır.
•Benzerlikleri nedeniyle, hastalığı sadece semptomlara dayanarak tanımlamak zor olabilir.
•Bu yüzden birisinin COVID-19 olup olmadığını doğrulamak için laboratuvar testleri gereklidir.
•COVID-19 enfeksiyonunun neden olduğu hastalıkla, grip veya soğuk algınlığı arasındaki fark nedir?
•Her zaman olduğu gibi, DSÖ öksürük, ateş ve nefes alma güçlüğü çeken kişilerin acilen tıbbi yardım almasını önermektedir.
•Hastalar, semptomlar görülmeye başlamasından 14 gün önce seyahat etmişlerse veya solunum yolu semptomları olan biriyle yakın temasta bulunmuşlarsa bunları sağlık yetkililerine bildirmelidir.
•Kuluçka süresi ne kadardır?
•Kuluçka dönemi, enfeksiyon ile hastalığın klinik semptomlarının başlangıcı arasındaki zamandır.
•Çoğu değerlendirmelere göre COVID-19 için kuluçka dönemi 1-14 gün arasında olup en yaygın değerlendirme 5 gün olduğu yönündedir.
•Daha fazla veri elde edildikçe bu tahminler güncellenecektir.
•COVID-19 hiçbir belirti göstermeyen bir kişiden bulaşabilir mi?
•Enfekte hastaların virüsü başkalarına bulaştırabileceği zamanı anlamak, hastalığı kontrol altına alma çabaları için çok önemlidir.
•COVID-19 için bulaşıcılık dönemini belirlemek amacıyla enfekte kişilerden ayrıntılı tıbbi bilgilere ihtiyaç vardır.
•Son raporlara göre, COVID-19 ile enfekte olmuş kişilerin önemli semptomlar göstermeden önce de bulaştırıcı olabileceği düşünülmektedir.
•Bununla birlikte, şu anda mevcut olan verilere dayanarak, virüs yayılımının çoğuna akut semptomları olan insanlar neden olmaktadır.
•COVID19’un rapor edildiği bir yerden gönderilmiş olan posta ya da kargo paketlerini almak güvenli midir?
•Evet, güvenlidir.
•Enfekte bir kişinin ticari malları kontamine etme olasılığı düşüktür ve COVID-19'a neden olan virüsün, taşınmış, mesafe katetmiş ve farklı koşullara ve sıcaklığa maruz bırakılmış bir paketten bulaşma riski de düşüktür.
•COVID-19'un önlenmesinde ve tedavisinde antibiyotikler etkili midir?
•Hayır,
•Antibiyotikler virüslere karşı etkili değildir, bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkilidir.
•Antibiyotikler, COVID-19'un önlenmesi veya tedavisi için kullanılmamalıdır.
•Sadece bir bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek için ve bir doktor tarafından yönlendirildiği şekilde kullanılmalıdır.
•COVID-19 için bir aşı, ilaç veya tedavi var mı?
•Bugüne kadar, yeni koronavirüsü önlemek veya tedavi etmek için önerilen spesifik bir ilaç yoktur. Bununla birlikte COVID19 virüsü ile enfekte olanlar semptomları hafifletmek ve tedavi etmek için uygun bakım hizmeti almalı ve ciddi hastalığı olanlara optimize edilmiş destekleyici bakım hizmeti sağlanmalıdır.
•Bazı spesifik tedaviler araştırılmakta olup bunların klinik deneylerle testleri gerçekleştirilecektir. DSÖ, COVID-19’u tedavi etmek üzere aşı ve ilaç geliştirme çabalarını koordine etmeye yardımcı olmaktadır.
•Yapmamam gereken bir şey var mı?
•Aşağıdaki uygulamalar COVID-19'a karşı etkili değildir ve zararlı olabilir:
•Sigara içmek
•Geleneksel bitkisel ilaçları almak
•Birden fazla maske takmak
•Antibiyotik gibi ilaçları doktor reçete etmeden kullanmak
•Ateş, öksürük ve nefes almada zorluk şikayetleriniz varsa, daha şiddetli bir enfeksiyonun gelişmesi riskini azaltmak için zamanında tıbbi yardım alın ve son seyahat öykünüzü doktorunuzla mutlaka paylaşın.
Sabrınız için teşekkürler. Sağlıklı günler dilerim