SALİSİLATLAR

        KULLANIMI:Salisilatlar öncelikle analjezik , antipiretik , anti-inflamatuar ve antiplatelet ajan olarak kullanılır . Oral ve topikal formları reçeteli ve reçetesiz olarak satılmaktadır. Aynı zamanda, uyuşturucu, barbitüratlar ve kafein gibi diğer maddelerle kombinasyon halinde bulunabilir. Ayrıca keklik üzümü yağı gibi bazı uçucu yağlarda yüksek konsantrasyonlarda bulunur

B) FARMAKOLOJİ : Salisilatlar siklooksijenazı inhibe eder, prostaglandin oluşumunu azaltır  ve trombosit fonksiyon bozukluğuna sebep olabilir.

         TOKSİKOLOJİ:Salisilat zehirlenmesinin belirti ve bulguları sindirim kanalının iritasyonu, solunum merkezinin uyarılması, metabolizma hızının artması, karbonhidrat ve yağ metabolizması ile hemostazın bozulması sonucu oluşur.

 

          TOKSİK DOZ

          Kısa süre içinde 150-300 mg/kg alındığında hafif ya da orta, 300 mg/kg'dan çok alındığında ciddi zehirlenmeye neden olur. Kronik zehirlenme 100 mg/kg/gün'den yüksek salisilat iki günden uzun süreyle alındığında ortaya çıkar.

150 mg / kg veya 6.5 Gr ın altında akut salisilat alımlarında ciddi toksisite beklenmez. 2 gün boyunca , yaklaşık 100 mg / kg / gün arasında yutma toksisite üretebilir

Keklik yağı (% 98 Methylsalicylate) 6 yaş altındaki çocuk hastalarda çok az miktarlarda alımlarda toksisite oluşturabilir. 6 yaş üzeri hastalarda 4 mL ve üzerinde alımlarda toksisite ile karşılaşılabilir. 5 ml den az keklik yağı alımı ile letal seyreden pediatrik hastalar rapor edilmiştir.

 

           TEDAVİ DOZU :

           Çocuklar için ağrı kesici veya ateş düşürücü doz 10 ila 15 mg / kg 'dır ; yetişkinler için 325-650 mg/gün dür .

 

           TOKSİK DOZDA GÖRÜLEBİLEN SEMPTOMLAR ÖZETİ

           HAFİF-ORTA DERECE TOKSİSİTE:GİS semptomları, kulak çınlaması, takipne ve solunumsal alkaloz görülebilir.

           CİDDİ TOKSİSİTE

           Metabolik asidoz , hiperpne , terleme , ateş, bilinç bozukluğu, nöbet , koma , beyin ödemi , akciğer ödemi ve ölüm bildirilmiştir . Kronik aşırı doz daha sinsice sunmak ve ince olabilir , özellikle yaşlılarda ve bu karışıklık , deliryum ve ajitasyon gibi nörolojik bulguların öncelikle oluşabilir.

Koagülopati , karaciğer hasarı ve aritmiler şiddetli aşırı doz nadir komplikasyonlardır .

 

            Kronik doz aşımı daha sinsi seyredebilir. Özellikle yaşlılarda öncelikle konfüzyon, deliryum, ve ajitasyon gibi nörolojik bulgular oluşabilir.

Koagülopati, karaciğer hasarı ve aritmiler şiddetli doz aşımının nadir görülen komplikasyonlarıdır.

Sürekli salınımlı ya da enterik kaplı aspirin alımı olan hastalarda pylor spazmı veya bezoar gelişirse klinik toksisite başlaması ve kan düzeylerinin yükselmesi gecikebilir. Serum salisilat düzeyi azalana kadar ve klinik belirtiler düzelene kadar hastalar izlenmelidir.

 

             SİSTEMLERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

             VITAL BULGULAR:Hiperventilasyon , hafif taşikardi ve hipertermi yaygındır ; ciddi aşırı dozda hipotansiyon gelişebilir .

 

              KBB:Ototoksisite hem tedavi amaçlı kullanımda hem de aşırı doz alımlarda bildirilmiştir. Kulak çınlaması, işitme kaybı ve electrocochleographic değişiklikleri görülebilir .

              Topikal siğil giderici salisilik asit mukozal yanıklara neden olabilir.

 

               KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

              Taşikardi yaygındır. Şiddetli zehirlenme ile Hipotansiyon ve aritmiler gelişebilir.

 

               SOLUNUM SİSTEMİ

               Takipne ve hiperpne yaygındır . Ciddi zehirlenmesi olan hastalarda nonkardiojenik pulmoner ödem gelişebilir .

 

               NÖROLOJİK SİSTEM

               Uyuşukluk, ajitasyon ve konfüzyon hastalarda ciddi toksisitenin erken bulguları olabilir. Koma ve nöbet sonradan gelişebilir. Serebral ödem yaygın bir otopsi bulgusudur.

 

               GASTROİNTESTİNAL SİSTEM ve KARACİĞER

               Bulantı ve kusma yaygındır. Gastrointestinal kanama , perforasyon ve pankreatit nadir görülen komplikasyonlardır .

               Kronik kullanımı ile tedavi dozunda karaciğer hasarı bildirilmiştir. Çocuklarda salisilatlar ile bağlantılı olarak Reye sendromu bildirilmiştir.

 

               GENİTOÜRİNER SİSTEM

               Böbrek yetmezliği rabdomiyoliz veya hipotansiyona sekonder gelişebilir nadir bir komplikasyondur .

 

                ASİT – BAZ DENGESİ

                Asit baz bozukluğu olabilir, solunum alkaloz erken gelişebilir ve buna bağlı kompansatuar metabolik asidoz görülebilir. Bebeklerde solunum alkaloz ya kısa süreli olur ya da hiç oluşmaz. Genel olarak asidemi ile metabolik asidoz hakimdir.

 

                SIVI-ELEKTROLİT DENGESİ

Dehidrasyon ve hipokalemi yaygındır.

 

                 HEMATOLOJİK SİSTEM

PT uzaması oldukça yaygındır, DIC ve trombositopeni nadiren meydana gelir. Kanama nadirdir.

 

                 KAS İSKELET SİSTEMİ

Rabdomiyoliz salisilatın aşırı doz alışılmadık bir komplikasyonudur.

 

 

                 ENDOKRİN SİSTEM

Özellikle çocuklarda hipoglisemi gelişebilir

 

                 ÜREME SİSTEMİ

FDA gebelik kategorisi C’dir. Gebelikte kronik salisilat kullanımı ile ölü doğum insidansı, antepartum/postpartum kanama, uzamış gebelik ve düşük doğum ağırlığı ile ilişkilidir.

 

 

 

                 LABORATUVAR – TAKİP

Olanak varsa serum salisilat düzeyi ölçülür. Akut olarak alındığında serum salisilat düzeyinin 90-100 mg/dL (6,6-7,3 mmol/L)'den yüksek olması ciddi zehirlenmeyi gösterir. Enterik kaplı tabletlerin alınması ya da yutulan tabletlerin sindirim kanalında kitle oluşturması ilacın emilimini geciktirebilir. Bu durumda serum salisilat düzeyi birkaç saat aralıklarla ölçülmelidir. Kronik zehirlenmede serum salisilat düzeyi 60 mg/dL'nin üzerinde ise metabolik asidoz ve bilinç değişiklikleri ortaya çıkabilir.

Olanak varsa sıvı elektrolit dengesizliğinin saptanması için serum sodyum, potasyum, klor, kalsiyum düzeyleri, asit baz denge bozukluklarının saptanması için kan gazları ölçülür. Çocuklar ve alkoliklerde hipoglisemi görülür. Ciddi zehirlenmede karaciğer ve böbrek işlev testleri (ALT, AST, BUN, kreatinin) ölçülmelidir. Akciğer ödemi akciğer grafisi ile tanınır. İdrar alkalileştiriliyorsa idrar pH'sı ölçülmelidir. Şiddetli toksisite orta olan hastalarda ve idrar alkalizasyonunu uygulanan tüm hastalarda arteriyel veya venöz kan gazı bakılmalıdır. Temel metabolik paneli, klinik düzelme olana kadar her 2 saatte bir değerlendirilmelidir. Orta  ve ciddi toksisite bulguları olan hastalarda CBC , karaciğer enzimleri , böbrek testleri , INR ve PTT bakılmalıdır.

 

               TEDAVİ

İlk 1 saat içinde başvuran hastalara mide lavajı yapılmalıdır. Aktif kömür ilk 1 saatte etkin olmakla beraber çoklu ilaç alımlarında 3 saate kadar yapılabilir. Emilimi azaltan ilaçlarla birlikte alımlarda 4 saate kadar uygulanabilir.

 

                HAFİF- ORTA DÜZEYDE TOKSİSİTE TEDAVİSİ

Başlangıç salisilat seviyesi tespit edilir  ve her 1-2 saatte bir tekrar pik seviyesinden düşüşe geçtiği seviyeye kadar takip edilmelidir Intravenöz hidrasyon sağlanır. 30 mg / dL ve üzerinde serum konsantrasyonu tespit edilirse idrar alkalinizasyonu yapılmalıdır. Büyük anyon açıklı metabolik asidoz veya mental durum değişikliği daha şiddetli bir zehirlenme olduğunu gösterir.

 

                 CİDDİ DÜZEYDE TOKSİSİTE TEDAVİSİ

Şiddetli zehirlenmesi olan hastalar idrarda alkalinizasyonu yapılmalıdır. Hemodiyaliz yapılabilir.

Hemodiyaliz için göreceli endikasyonlar şunlardır: böbrek yetmezliği, konjestif kalp yetmezliği, bilinç bozukluğu, nöbetler , beyin ödemi, yeterli resüsitasyon rağmen kötüleşen asidoz , ısrarla yeterli tedaviye rağmen salisilat konsantrasyonlarında yükselme.

Mental durumdeğişikliği olan hastalarda beyin ödemi olabilir; beyin BT ile değerlendirilmelidir . Serebral ödem için mannitol verilebilir . Ağır hastalarda solunum desteği ve entübasyon gerekebilir.

 

Spesifik bir antidot yoktur.